BİZ KİMİZ-WHO WE ARE

[Hay]

[himi_inch_enik]

well
i d like to share one of my experiences.
ppl from rize hemsin (the ones that i know) dont even call us hemsinli (i only laugh to this) they say "rite u speak armenian that means u r armenian we dont speak your language so hamshetsiz and hemsinlis have nothing in common...
they ve got the licience of the word hemsin thats want they think:) its so funny...

[avetik]

No surprise, Atiye, people often make fun of things they don't understand (or are afraid of?)..

[hagop]

Illetyus'un kilise harabeleri hakkinda sorusuna cevabimdir.

Elevit'te Kilise Sirti denen yerde bildigim kadariyla gecen yuzyilda tas yiginlarindan ibaret harabeleri varmis. Bugun anladigim kadariyla o da mevcut degil. Eger cok merak ediyorsaniz kilise yeri olarak bilinen en azindan birkac yer var, muhakkak yoreyi iyi bilenler size ipuclari verebilecektir. Ermenice bazi yer isimleri de kilise yerlerine isaret ediyor, mesela Khachin Ogh, Khachin Pos, Khachivanak (ve muhtemelen bildiginiz Khachapit) gibi. Bu gune kadar bina olarak kalanini ne goren var ne de duyan.

[hagop]

Avetik jan,

"kalin kaburgali" in Turkish means "thick ribbed". It is used in the metaphorical sense to convey the meaning "obstinate, stubborn" (inatci in Turkish). Obviously, "inatci" is one of the labels the Hemshinli use for Armenians.

[hagop]

Atiye,

I think we all should laugh at the Rize Hemshinli efforts to paint the Hopa Hemshinli as Armenians, the Pontics as Greeks and the Laz as Megrels. They obviously think that by pointing out the origins of others around them they think they can convince everyone that they came from central Asia. Many Rize Hemshinli people educated as well as uneducated ones are engaged in this effort.

Unfortunately for them, if one compares the surviving Armenian vocabulary in Rize with the Hopa Hamshen one, they will see that they are nearly identical. Even today there are Hopa Hemshinli who have distant relatives among the Rize Hemshinli. There are more to be said on this subject but not today.

[Lidulit]

[Hay]

[hagop]

Lidulit,

Hay'in yazdiklarina ek olarak konuyu biraz daha acayim.

"Simdiye kadar boyle yazilar neden meydanda yoktu simdi meydana cikiyor" diyorsunuz. Tabii ki hicbir sekilde kusur degil ama bunu soylerken Ermenice ve baska dilleri okumayi bilmediginizden neyin var olup neyin var olmadigini nasil bileceksiniz? Hem, Hemsin gibi dar bir konu niye Ermenice okuma yazma bilen insanlarin cogu tarafindan bilinsin ki? Sizin Denizli'nin Honaz ilcesinin insanlari veya tarihcesi hakkinda bilginiz var mi? Benim yok. Ama niye Hemsin'in gecmisinden Ermenice bilgiler olmadigini varsayiyorsunuz, onu anlayamadim.

Bugun Hemsin hakkinda bildiklerimizin onemli bir kismi Ermenice kaynaklarindan geliyor. Bunu saglayanlar da Islama gecmeyip Hristiyan kalan Hemsinliler. Bilmem onlardan Turkceye cevrilenlerini okumak ister misiniz. Yoksa size bugunun Turkcesine cevrilmis, Turk Tarih Kurumu tarafindan basilmis bazi Osmanlica kaynaklarini da tavsiye edebilirim.

[Hay]

[Lidulit]

Ben kendimi tam ifade edemedim.

Benim aslinda soracagim , Hemsinde Hemsince yada Ermenice konusanalarin ceza vermesini ve Ermenice konusan kadinlarin kovuldugunua dayir görgü taniklari varmi yani bunlari yazan ve gören o tarihlerde hemsinde ne isi vardi o kiritik durumda oraya mi gidilip yazilmis bunlar ( Bayada kiritik durumlar olmus , bu söylenir zaten ). Yani bu baya büyük bir ittiha , simdiye kadar mesela baya bi Hemsin üzerinde kitaplar cikti ama hic böyle bir sey anlatilmadi , bu daha yeni cikti meydana galiba .

Önceden deniliyorduki Hemsinliler Zamanla müslümanliga gectikce dillerini unuttular , simdide deniliyorki hemsinlilere siddet ve cezalar uygulandi o yüzden unutuldu , unutturulmus .

Peki Hemsinlilere bu ceza vardida Lazlara yokmuydu böyle bir ceza, Bukadar yakin birbirine oturan halklara sirf birtanesinemi böyle cezalar verildi ? We bunlar Hopa hemsinlilerine uygiulanmadimi onlar hala dilini konusuyorlar.

@Hagop

Illa türkce yazilar okuyacagim diye bir kayde yok . Bu forumda 4 dil konusuluyor ben sirf birtanesi biliyorum demek istedigim bu forumda her yaziyi okuyamadim sirf Türkce yazilanlari anladigim icin okudum. Ingilizce yazilari önce Almancaya veyahut Türkceye cevirmem lazim.

[Hayrik]

Lazlar tamamen müslüman olmușdu, yani Osmanli imperialistimperatorluğunda hristian laz yok idi, yani laz dili, lazuri, lazca müslüman bir halkin dili idi, nasil ki kürtce, farsca türkce, arabca "hak din diliyse".
Amma, șu yanda, bizimkiler, konușuyorlardi çoğunluğu hristyan olan yerli bir halkin diliyle, yani ermeniceyle. Ermeni dili geavur dili idi. O zaman, osmanlida, hemșince diye bir taabir yok idi her halde, çünkü her kez biliyor idi ki, bu dil ermenice.
Eger osmanli tarihini okiyacaksaniz, bilhassa hemșinililer tarihini okiyacaksaniz,, bunu tüm ermeni tarihi okumakla ve onun araciyla yapacaksiniz, ayird etmiyerek.
Tarih bölümüne gidin, ben birșeyler tercüme etmișdim geçenlerde, ama tabii ki bu yeterli diyil.

[hagop]

Hay'in sorusuna cevaben:

Aslinda Turk Tarih Kurumu bu konuda pek direkt konusmuyor. Yanlizca degisik vilayetler icin degisik zamanlardan Osmanli'dan kalan bazi kayitlari ve arsivleri yayinliyorlar. Yani dogrudan Hemsinlilerin gecmisini arastirmiyorlar. Kirzioglu veya baskalari hakkinda da konusmuyorlar.

Kurumun yayinladiklari icinde tapu ve benzeri defterler var. Bunlardan da goruldugu uzere, Kirzioglu ve kendisi arkasindan gidenlerin dedigi gibi Hemsinlilerin Islamlasmasi 1461'den (Trabzon'un alinisi) hemen sonra degildir. Benim bildigim kadariyla simdiye kadar en az 1550'lere kadar olan defterlerler yayinlandi. Ortaya cikan durum su: 1554'te birakin Islam'a gecisin baslamis olmasini, Osmanli memur ve askeriyesinden baska Hemsin'de hicbir yerli Musluman yok. Yani Hemsin’deki Musluman hanelerin (yani Osmanli devlet memurlari, sipahiler vs. de icinde olarak) 17 hane, Hristiyanlarin ise 819 hane oldugunu goruyoruz. Aslini okumak isteyenler Hanefi Bostan’in "XV-XVI. Asirlarda Trabzon Sancaginda Sosyal ve Iktisadi Hayat" (sayfa 299). Ayrica bunu teyid eden bilgiler T.C. Basbakanlik Devlet Arsivleri Genel Mudurlugu’nun yayinladigi Defter-i Hakan-i DIzisi III, "387 numarali Muhasebe-i Vilayet-i Karaman ve Rum Defteri"nde gorulebilir.

Kirzioglu ve sakirtleri iskembeden attiklari icin ne arsivlere, ne baska yazilanlara ihtiyaclari var. Detaylar ise hic onemli degil. Onlar icin oz be oz Turk olan Hemsinli ve Lazlar, "kan kardesleri" olan Turkler yoreyi aldiklarinda hemen onlarin dinine gecmeye can atmislardir. Tabii onlar icin oz be oz Turklerin, yani o zamanlarda Anadolu Turkmenlerinin buyuk cogunlugunun Alevi olmasi hic onemli degil, ve netice olarak Hemsinli ve Lazlarin eger bunlarin dedikleri gibi Turk kardeslerinin yanina gecmeye can atiyorlarsa, Alevi olmaya can atacaklari hic de kendilerini dusundurmedigi aciktir. Bilindigi gibi Turkmenlerin Sunnilesmesi asil olarak onlarin Iran savaslari sirasinda bastirilmasindan sonra basliyor. O zamanlar Sunni olan halk ise cogunlukla Anadolu sakini ve Rumeli'den gelen halklarin devsirilmesinden olusan bir topluluk.

[hagop]

Lidulit'in sorusuna cevabimdir.

Hemsinde Ermenice konusanalarin ceza vermesini vs. yoreyi gezenlere yoredeki insanlar anlatmistir. Ornek olarak bunlardan en onemlilerinden biri Bijiskyan'i verebilirim. Bircok ulkeyi gezmis olan Bijiskyan'in atalari Hemsin'de Islama gecildigi zamanlar oradan Trabzon'a gocmusler. Yani Hemsin onun icin ata ulkesi (buada bir parantez acayim, aslinda Hemsin hakkinda Ermenice yazilanlarin cogu atalari Hemsin'den gocen insanlarin yazdiklaridir). Ermenice konusan kadinlarin kovuldugunua vs. dair bilgiler ona yoreyi 1800'lerin basinda gezdiginde yorede yasiyanlar tarafindan verilmistir. Yoksa, kendisi Islama gecme zamanindan sonra dogmustur ve gozleriyle gormesi imkansizdir. Zaten kendisi ben gozumle gordum de demiyor. Hemsin'de kitlesel din degistirme olayi 1600'larin sonunda basliyor, 1700lerde de devam ediyor.

Size sorunuzu geri yonelteyim. Bu konu hakkinda dusundugunuz belli, amacim sizi sorunuz hakkinda biraz daha dusundurmeye calismak. Peki sizce niye Lazlar'in din degistirme sureci hakkinda gorgu taniklari hakkinda bir sey bilmiyoruz? Haklisiniz, o tarihlerde Hemsin'de sizin de dediginiz gibi o kiritik durumda hangi babayigit not tutabilirdi? Yani aninda olanlar hakkinda bilgi yok, olsa bile bunu disariya ulastirmaya imkan da yok. Baski yapanlarin da soyle baski yaptik, boyle zorladik diyecekleri yok. Yanlizca soz konusu surecten sonra durum biraz yatistiginda ise bazi bilgilere ulasilabiliyor.

Diyorsunuz ki "onceden deniliyorduki Hemsinliler zamanla Müslümanliga gectikce dillerini unuttular, simdide deniliyorki Hemsinlilere siddet ve cezalar uygulandi o yüzden unutuldu". Once, dediklerinizin her ikisi de birbirinin zitti degil ki. Hem, eskiden de simdi de her ikisi soylenmekte. Bunlar, olaylardan bir sure sonra insanlarin aktardigi bilgiler. Yani kitaplarin orijinallerinde yer aliyor.

Diyorsunuz ki "Peki Hemsinlilere bu ceza vardida Lazlara yokmuydu böyle bir ceza, bukadar yakin birbirine oturan halklara sirf bir tanesinemi böyle cezalar verildi?" Ben sahsen Lazlarin din degistirme sureci hakkinda cok az sey biliyorum, onun icin bu ceza onlarda var miydi yok muydu tam olarak bilemem. Yanliz Hayrik arkadas bir gercege parmak basti. Hemsinliler butunuyle Islama gecmediler. Bir kismi buna acikca karsi cikti ve yoreyi terketti (Trabzon, Ordu, Samsun vs. traflarina cekildiler sonra da Rusya'ya gittiler). Baska bir kisim da bekleme durumuna girip bir sure gizli dinlilik ve iki dinlilik sureclerinden gecti. Lazlar ise Islama gecisi tamamladilar, Hristiyan olarak kalanlari olmadi. Onlarda gizli dinlilik eger varsa idi belki de uzun surmedi. Onlara ayni rejim uygulanmasina belki gerek yoktu, bilemeyecegim. Ne yazik ki Lazca yakin zamana kadar bir yazi dili olmadi. Bildigim kadariyla o zamanlardan kalma baska bir dilde yazili bir tarihceleri yok. Tabii ki bu demek degil ki madem ki yazili bir sey yok, demek ki gorgu sahitleri yok, demek ki o olaylar olmadi.

Hopa Hemsinlileri hakikaten entersan bir durum. Dil haric, kultur acisindan Rize Hemsinlilerinden daha cok kulturel erozyona ugramis durumdalar. Yani Hopa'da, Rize'de olan ama bugun onemini yitirmis bazi dini bayramlar ve baska Hristiyanlik din ogeleri ve Ermenice sulale isimleri daha az hatirlanmakta. Ama sunu da belirteyim. Cografik acidan Hopa Hemsinlileri hala kendi dillerini konusan halklarla tamamen cevrelenmisti (kuzey ve batida Lazlar, guney ve doguda Musluman Gurculer). Ayrica bugun oldugu gibi sahile henuz inmemislerdi. Diger taraftan, sayilari bugun bile epey az, hele 200 yil once cok azdi. Sorunuz cok isabetli bir soru ama cevabini hic kimse tam olarak bilemiyor (bilse de ben duymadim), en azindan yukarida soz ettigim faktorlerin hangisinin onemli oldugunu bilen yok. Ama gordugunuz gibi onlarin durumlari ve sizin atalarinizin durumlari, Hopa Hemsinlilerinin Hemsin'den ayrilma karari ile netice itibariyle birbirinden degisik bir hal almistir.

[Lidulit]

Ben baska bir soru sorim . Su anki konuylan alakali deyil ama ..............


Ermenice soy isimleri genelde hep ian , jan, yan , can, ek leri ile bitiyor . Bu Türkcedeki ogul eki oluyor , bu tür ekler baya bi dillerde var . Ermeni Soyisimlerinde baska tür ekler varmidir ?