Hemşin yöresindeki türkü, mani, deyim, vs folklorik malzeme

[kopeli]

görmediğimiz surece hiçbirşeye inanmıyoruz tabiiki de..


bildiklerimoldukça fazla araştırmalarım da oyle fakat zamanın olmadıgından ve fırsat bulamadıgımdan yazıp tartışamıyoruz fakat çok isterim.

sizinde bıldıgınız uzere dil kurallarının da istisnai oldugu kelimeler var yanı okurllara uymayan bir çok trkçe kelıme vardır



ayrıca o sitede düşüncelerin oldugu değil tek düşünceın oldugu bir site

[ferahzade]

Kopeli,
Takıl kafana göre....

[kopeli]

ya nednese geçerli bi ispat olmayınc a boyle derler


şu durumda sizce benım olmam gerekmez mıydı
hanı en soyledıklerımı kanıtlayamıyorum yaa

[hagop]

Kopeli,

Karsinizdaki artik sizden sorularina cevap alamayinca, yazismayi biraktigi icin son bir hamle yapip uste cikmayi umuyorsunuz.

"Benim agababalarimin dedigi dogrudur cunku onlarin yazdiklari karsisinda hicbir sey yazilmis degil" diyorsunuz. Sizin agababalarinizin Mamikonyanlar tarihi vs. Ermenice eski yazitlari icinde Ermeni sozcugunu Turk'e devsirmekle tarih yazdik diyorlar. Bu kitaplarin asillari bugun bile mevcut. Onlar butun bunlari o zaman Turkiye'de karsi tezlere izin verilmedigi zaman orijinallerine Turkiye'den hicbir kimse bakmak istemez dusuncesiyle yaptilar. Bugun daha serbest bir zamanda yine goz gore gore yaparlar miydi, bilemeyecegim. Keza Karl Koch'un kitabininda da Ermeni kelimesinin yerine Turk kelimesini koymakla bir sey ispatlaniyor zannediliyor. Bugun birakin ortacag dokumanlarini, Hemsinlilerin ve komsularinin sozlu tarihini veya son 180 senedir yazilagelenleri, Osmanli tahrir defterleri bile Kirzioglu ekolunu nakavt etmis durumda. Neyse, ben sizin bunlari birisinin size hatirlatilmasindan cekineceginizi umuyordum, ama olmadi. Siz istediginiz gibi kendi kendinize gelin guvey olun, "benim taraf oldugum dusuncelerin aksi ispatlanmamistir" demeye devam edin.

[hamsetsi_ahpar]

[Hayrik]

[Lidulit]

Herkes uyumus.


Gergetsel

Gernalik


Bilen varmidir.?

[hagop]

Lidulit,

Enteresan sozcukler getirmissin. Anlamlarini birden cikaramiyacagim, kokleri hakkinda birden fazla olasilik var.

Malum, Hemsin diyalektlerinin konusulageldigi yorelerde "el" yani Turkce karsiligi "mek/mak" olan fiil yapici taki nadiren gorulur ve daha ziyade o fiil ile ilgili bir nesne veya olguyu belirtir. "Gergetsel" acaba "eklemek" gibi bir anlami olan bir sey mi?

"Gernalik" ise "egilme, bukulme, canlinin sirtinin egilmesi" ile ilgili bir sey mi? "Degirmen tasi" veya "tahta direk" ile ilgili bir sey mi?

[Lidulit]

@ Hagop

O kelimelerin tam net anlami nedir bilmiyorum ve bilinmiyorda , yani tam net türkcede karsiligini cikaramiyorum .

Gergetsel - Birbirine cekmis ,büzülmüs ,ezilmis , mesela araba kaza yaptimi direk önden bir yere carptimi araba biribirine ezilir ufalir , bu herhangi bir seye denir illa araba deyil , araba sirf örnekti . Tsetush ezilmek , Gerots - Eyiik bükük , anlami tasir . Bu Gergetsel de , tam net türkce karsiligini bulamadim.

Gernalik -- Sayif ince uzun seylere denir , Insana da denir . Gernalik gibi büyümüs gibi , mesela bogazi uzun insanlarada denir . Veyahut , bagzi insanlar kalipli olur sirti genis olur Görül gibi , onada Gernalik denir .

[Lidulit]

Belkim biraz ayip olacak . Biz erkek organina, ama daha cok ,cocuk erkek organina Dzib diyoruz . Benim farkettigim araplarda Zib diyor .

Bu Arapcadanmi gecme yoksa Ermenicede bir anlami varmi . Mesela Domuz yavrusuna Xinzir diyoruz , Bu Arapcadan gecmis sanirim .

[Hayrik]

-Կեռ gerr= eğri
Gerrgetsel eğri durmak ?
"cekmis yani ezilmis" mana üçün bizde "gıdzgıvil" var

-Կերկերիլ gergeril «boğazı kurumak, sesi kesilmek»
Dialektlerde yok.

-Երկարնալիք ergarnalik = uzunalacak (bir şey). Ama bu olmamalı.
-Կար «չուան, լար» gar = halat,
կարան «կարուածք, կար, մարմնի յօդ» garan = ..., ..., ... (tercume lazim)
Ajaryan diyor, hamşen diyalektinde bu "gar" kök kelimeden "garuş" կարուշ var.

Klasik arapca da "zib" ve ya "zub" yoykdur.
Suriye arab dialektinde, zubb, dediginiz gibi… "erkek cinsel organi". Bu diayelkte bu manada baska kelimelerde var. Bence bu "zub" birseye benzetmeden geliryor

Ermenicede ցուպ "tsub" var, Deynek. Ama bence bu olmamali
Birde Ծոպ dzob «զգեստի ծայրի վերջաւորները կամ փնջերը» elbisenin ucunun sonuçlari yada … (tercume lazim).
Bizim bildigimiz ermenicede dzob budur, dzib yokdur.
Bu kelimeyle alakali (dzob), Ajaryan diyor, hamşen diyalektinde ձուփք (ուղղագրութիւնը բառի դասական արձանագրումն է) dzupk var «kadinlarin beline baglanacak rengareng kemer».

[Lidulit]

Yukarda Gagala yaziyor , Bir bilmece var " Bulmenin bucaginda , Gagala Kucaginda " yani " Odanin bucaginda Gagala Kucaginda " Cevabi " Terazi " . Eskiden bir cesit Terazi vardi Katir yükü tartilirdi veyahuit herhangi agir yük , Zincirli bir terazi idi ucunda asili bir demirden yuvarlak sivri uclu demir parcasi , ona Gagala denir , Köy agziyla bagzen Tasak da denir ona . Bagzi ip terazilerinde olur öyle demir parcasi .

hamsetsi_ahpar´in dedigi daha isabetli . Gagala -- Tasak .

Ayrica Bilmeceye Honk deriz .

[Hayrik]

[hagop]

Lidulit,

Sozlukte de "hank" (klasik "hang") bilmece olarak geciyor.

"Khinzir" yanlizca Hemsin'de olan bir sozcuk degil. Hemsinlilerin bunu kullandigi icin olsa gerek Hemsinli siteleri kelime listelerinde yer aliyor. Turkce'de kullanilan bir kelime olup herhalde Arapca'dan Turkce vasitasiyla Hemsin'e gelme.

"Dzib"in "tsub"=degnek veya "dzub=puskul" ile iliskili oldugunu sanmiyorum. Sozlukte "dzib dzib"=ufak tefek olarak geciyor. Dogrusu herhalde budur.

"Dzet"=kuculme anlami veren kok.

"Ger"=egik, bukuk, cengel sekilli. "Gerots" klasik Ermenice'de "-larin" hali; burada mesela "cengellerin".

"Gergetsel"i henuz cozemedim. "Gar=dikiş" veya "garan=uzuv" sozcukleri ile ilgisi odugunu zannetmiyorum.

"Gernalik" buyuk olasilika "granalik"ten geliyor (egilecek, bukulecek anlaminda). Bati diyalektlerinde "grnalik" seklini almasi muhtemel. Hemsin diyalektinde "ı" "e"ye donusuyor.

Bati diyalektlerinde "gogov"=taşak.

[Lidulit]

Gergetsel -- Büzüsmüs .. desek yanlis olmaz . Bir seyi büzüstürmekten geliyor desek yanlis olmaz . Gergetsel olmus --- Büsüsmüs . Yani bizde o anlamda kullanilir.

Benim dikkatimi ceken ve ilginc buldugum bir durum .:
Normalde biz "ush" eki kullaniriz bizim türkce olmayan kelimelerde . Bagzen ama "Ush" yok oluyor . Örnek : Tav´lanmak , normalde bunun eki Tavlush dur. Hopa hemsincesine bakarsak orda Tavlush yada Tavush olarak yaziyor , yani hemsince eki almis tabi hemsince kelime oldugu icin , Bizde ise bu tavlush kelimesinde Ush eki artik kullanilmiyorda Tav´lanmak olarak kullaniliyor , burda hemsince kelime türkce ek aliyor bu durumda türkcelestirmis oluyoruz ,
tabi hemsince bilmedigimiz icin artik türkce ek takmis oluyoruz yani bu durumda.

Yanliz Benim dikatimi ceken Türkce bir kelimeye hemsincede olan "Ush" eki taktigimiz oluyor ,hemsince normal dil halinde bilmedigimiz halde . Örnek " Ongush" -- türkce karsiligi "Anmak" birini anmak . Biz A harfini O yapmasini sevdigimiz icin bu durumda A harfi bize O ya dönüsüyor. "Onu ongush etme " ----"Onu anma " anlaminda söylenir. Ongush , Angush olarakta söyleyenler var . Biraz aksanli.

Siz bu duruma ne diyorsunuz ?